21 lutego obchodziliśmy w naszej szkole Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Święto to zostało ustanowione 25 lat temu, 17 listopada 1999, przez UNESCO, aby zmierzyć się z problemem zanikania różnorodności językowej w wyniku systematycznego wymierania coraz większej liczby języków. Mimo wszechstronnego rozwoju szkolnictwa w naszych czasach, UNESCO podaje, iż według najnowszych badań prawie 40% populacji nie ma dostępu do edukacji w języku, którym posługuje się na co dzień.

Geneza święta to upamiętnienie tragicznych zdarzeń z drugiej połowy XX wieku mających miejsce w Dhace, dzisiejszej stolicy Bangladeszu. Tego dnia pięciu studentów zginęło podczas protestu przeciwko decyzji rządu pakistańskiego, który w 1948 roku ustanowił język urdu jako jedyny język urzędowy, pomimo że większość mieszkańców wschodniej części Bengalu mówiła po bengalsku. Protesty wybuchły w 1952 roku w Dhace, gdy studenci uniwersytetu i aktywiści polityczni odrzucili nowe prawo. W wyniku starć z policją zginęło pięciu studentów, a wiele osób zostało rannych. Ich śmierć wywołała masowy opór obywatelski, co ostatecznie doprowadziło do nadania językowi bengalskiemu statusu języka urzędowego w 1956 roku.

Obchody Dnia Języka Ojczystego w Polsce obejmują różnorodne wydarzenia, takie jak konkursy, wydarzenia artystyczne oraz inicjatywy społeczne i edukacyjne. Organizowane są dyskusje, panele oraz konferencje, na których omawiane są aspekty języka ojczystego i jego znaczenie dla tożsamości narodowej. Dodatkowo, mogą odbywać się uroczystości państwowe i instytucjonalne podkreślające ważność języka ojczystego jako fundamentu narodowej tożsamości.

Ale w jaki sposób „Czachowski” uczcił ten dzień? Odbył się konkurs, zainicjowany przez p. Marzenę Tomczyk-Maciejewską, na najbardziej kreatywne przebranie reprezentujące postać lub autora literackiego z kręgu naszej rodzimej literatury. Spacerując po korytarzach, można było również zauważyć plakaty prezentujące ciekawostki językowe oraz najczęstsze błędy w potocznej mowie.

Zorganizowałam również serię wywiadów z uczniami naszej szkoły, aby zgromadzić różnorodne opinie na temat języka ojczystego. Chciałam poznać ich spojrzenie na znaczenie języka ojczystego w naszym życiu codziennym oraz jakie emocje i wartości wiążą się z jego używaniem.

- W jaki sposób pielęgnujesz język polski?

- Ojejku, trudne pytanie. W sumie nie mam konkretnego sposobu na pielęgnowanie języka polskiego. Bardzo lubię czytać literaturę piękna polską i wydaje mi się, że to wiele daje w kwestii szkolenia języka polskiego. Chociaż myślę, że na zajęciach, na które chodzę, jestem zmuszona uczyć się wierszy pisanych przez nasze słynne pisarki, między innymi Marię Pawlikowską. Ona tak samo jak inne pisarki używała w swoich dziełach nieformalnej formy języka. Myślę, że przez to używam dużo mniej kolokwializmów, które zastępuję innymi, lepszymi, bardziej wyszukanymi słowami. – Katarzyna Rylska, uczennica klasy 3A

- Czy znasz któryś z dialektów języka polskiego? Jeśli nie, to który twoim zdaniem wydaje się najciekawszy?

-Jeśli chodzi o polski dialekt, to myślę, że jego odbiór jest bardzo subiektywny i zależy od wielu czynników, ale moim zdaniem dialekt mazowiecki jest takim najbardziej powszechnym i popularnym ze względu na centralny obszar, w jakim znajduje się Mazowsze, bo jest to Serce Polski, do tego znajduje się tu Warszawa – ważny ośrodek kulturalny, naukowy czy polityczny. Przez to promocja dialektu mazowieckiego wpływa na kształtowanie się polszczyzny. – Maksymilian Płużycki, uczeń klasy 3E

- Czy istnieje zagrożenie dla zachowania języka ojczystego w świecie współczesnym?

- Świat współczesny można poniekąd opisać jako czas, w którym wszystko musi być w ciągłym przygotowaniu na zmiany. Każdy aspekt naszego życia, od technologii do norm społecznych, nieustannie ulega rozwojowi. Można posunąć się nawet do stwierdzenia, że przez ostatnią dekadę świat zmienił się bardziej niż przez ostatni wiek. To samo dotyczy języka, czyli systemu porozumiewania się między ludźmi, którego główną cechą jest ewolucja. Zmiany w języku zachodzą wraz z powstawaniem nowych potrzeb i realiów. W porównaniu do czasów, w których wychowywali się nasi rodzice, gdy nie było Internetu, my mamy dostęp do informacji niemalże z całego świata. Możemy z łatwością komunikować się z ludźmi z drugiego końca Ziemi, posługując się np. językiem angielskim. Pokolenie młodych Polaków coraz częściej nazywa się kosmopolitami, nie czuje związku ze swoim krajem. Zastępowanie słów i zdań lub żartowanie przy użyciu angielskiego stało się czymś naturalnym, a padające stwierdzenie „po polsku brzmi to gorzej” lub nawet trudność z wyrażeniem własnych uczuć w polszczyźnie osobiście spotykam codziennie. A więc, czy językowi ojczystemu grozi wymarcie, a za 100 lat będzie go można spotkać jedynie w starych książkach i dawnej muzyce? Pewnie nie. Jednak na przykładzie innych krajów, takich jak Niderlandy, Dania czy Norwegia, gdzie w języku angielskim biegle mówi większość mieszkańców, a posługując się nim, załatwimy wszystkie potrzebne sprawy urzędowe, znajdziemy mieszkanie czy pracę, można przyjąć, że taki „los” czeka także inne kraje, w tym Polskę. – Maja Orzeszek, uczennica klasy 3H

- Jakie środki mogą być podejmowane na szczeblu społecznym lub edukacyjnym, aby pielęgnować ojczysty język?

- W aktualnych czasach tworzenie treści multimedialnych takich jak filmy, podcasty, gry edukacyjne czy aplikacje mobilne w języku ojczystym mogłyby przyciągać uwagę ludzi w młodym wieku, którzy de facto są przyszłością narodu i będą odpowiedzialni za kultywowanie rodzimej mowy. – Maksymilian Płużycki, uczeń klasy 3E

W celu dogłębnego zrozumienia tematu języków ojczystych skontaktowałam się z uczennicą Liceo e Istituto Tecnico Primo Levi w mieście Bollate leżącym na północy od Mediolanu, Emmą Bengagi. Chciałam poznać perspektywę spoza mojej społeczności i zrozumieć, jakie są doświadczenia związane z zachowaniem języka ojczystego w innym regionie lub kraju.

-How do you celebrate The International Mother Language Day in Italy?

Jak obchodzicie Międzynarodowy Dzień Języków Obcych we Włoszech?

- We have a celebration of the italian language and it’s the third week of october. The italian language father's is Dante Alighieri, he wrote „De Vulgari Eloquentia” which is a opera in latin where he praises the volgare (which is a non-written language) and it’s the language where italian came from. It was very bold of him because in the 1300 everybody wrote in Latin because the literature was reserved for aristocratics who of course: knew latin. His intentions were to assemble a language that all Italy could speak, and since latin was very exclusive to a certain part of the population.

Mamy obchody języka włoskiego, które odbywają się w trzecim tygodniu października. Ojcem języka włoskiego jest Dante Alighieri, który napisał dzieło „De Vulgari Eloquentia”, utwór w języku łacińskim, w którym chwali język volgare (który był niepisany), z którego wywodzi się włoski. Było to bardzo odważne, ponieważ w XIV wieku wszyscy pisali po łacinie, a wówczas literatura była zarezerwowana dla wyższych sfer, która oczywiście znała łacinę. Jego zamiarem było stworzenie języka, którym mogłaby posługiwać się cała Italia, ponieważ łacina była bardzo ekskluzywna i dostępna tylko dla pewnej części populacji.

-Emma could you tell us please, what are your favourite fun facts about your mother language?

Emmo, mogłabyś podzielić się z nami twoimi ulubionymi ciekawostkami związanymi z językiem włoskim?

- First of all a fun fact about my language is that due to some researches it came up that italian is the most studied language in the world!

Additionally another fun fact is the word precipitevolissimevolmente! It basically means „very fast” and it has 26 letters! Furthermore another fun fact is that in the italian language the words are not the only thing we comunicate with, it’s a stereotipe but we do use our hands and even our head to communicate. The same hand gesture can mean a lot of different things!

Po pierwsze, ciekawostką dotyczącą mojego języka jest to, że zgodnie z pewnymi badaniami okazało się, że włoski jest najczęściej studiowanym językiem na świecie! Dodatkowo, ciekawe jest słowo „precipitevolissimevolmente”! Oznacza ono „bardzo szybko” i składa się z 26 liter! Co więcej, kolejną ciekawostką jest to, że w języku włoskim słowa nie są jedynym środkiem komunikacji, to stereotyp, ale używamy naszych rąk i nawet głowy, aby się porozumieć. Ten sam gest ręką może oznaczać wiele różnych rzeczy!

Język ojczysty to nie tylko sposób komunikacji, ale także dziedzictwo kulturowe, które przekazywane jest z pokolenia na pokolenie. Jest on spoiwem łączącym ludzi w obrębie społeczności, kształtującym ich myślenie, emocje i sposób wyrażania siebie. Nasz język odgrywa kluczową rolę w podtrzymywaniu tożsamości kulturowej, budując więzi społeczne i wywołując poczucie przynależności do ojczyzny. Jest również istotnym elementem zachowania dziedzictwa kulturowego narodu, przyczyniając się do zachowania różnorodności językowej, kulturowej i etnicznej na świecie. Dlatego dbanie o język ojczysty jest ważnym zadaniem, które wspiera zachowanie bogactwa kulturowego społeczności.

Zuzanna Gawlik, kl. 3H

Źródła tekstu:

Polski komitet do spraw UNESCO – Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego

Narodowe Centrum Kultury – Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego