Warning: Use of undefined constant JMF_THEMER_MODE - assumed 'JMF_THEMER_MODE' (this will throw an Error in a future version of PHP) in /home/czachowski/public_html/plugins/system/djjquerymonster/djjquerymonster.php on line 210
Kształtowanie się granic odrodzonej Polski

I wojna światowa była dramatycznym wydarzeniem dla całej ludzkości, jednak Polacy w jej wyniku mieli realne szanse na odzyskanie upragnionej niepodległości. Niemcy i Austria znajdowały się w trudnej sytuacji militarnej oraz gospodarczej. Rosja pogrążyła się w wojnie domowej. Korzystna dla narodu polskiego była także postawa państw ententy, dla których powstanie wolnej Polski było niezbędne do zapewnienia pokoju w Europie. Mimo to, kształtowanie się granic naszego kraju nie było łatwym i spokojnym procesem.

W sierpniu 1920 roku Armia Czerwona dotarła aż w okolice Torunia i Włocławka. Żołnierze, przemierzając teren Polski, dopuścili się zbrodni na wielu cywilach. W tej sytuacji Polacy postanowili zmobilizować swoje siły. Udało się uformować ochotniczą armię liczącą 100 tysięcy żołnierzy. Postanowiono także przystąpić do przygotowania linii obrony opartej o Wisłę. Działania zbrojne rozpoczęły się 13 sierpnia, a już 14 sierpnia znad Wkry przystąpili do kontrataku Polacy. 15 sierpnia nadal trwały zaciekłe walki o Radzymin. Tego dnia przypada święto Matki Boskiej Zielnej. Bitwa zakończyła się 25 sierpnia i uznana została za 18. na liście przełomowych bitew w historii świata. Endeccy działacze nie wierzyli w skuteczność polskiej armii i zwycięstwo z 15 sierpnia nazwali Cudem nad Wisłą. Nie wierzyli, że Polakom uda się obronić stolicę. Bitwa zdecydowała o zachowaniu niepodległości przez Polskę i nierozprzestrzenieniu się rewolucji komunistycznej na Europę Zachodnią.

Powstanie niepodległego państwa wzmogło ruch narodowy na Śląsku. Rozpoczęły się masowe demonstracje i wiece. Dążeniom narodowym sprzeciwiło się niemieckie wojsko i administracja. Terror (m. in. masakra w Mysłowicach) i niezadowolenie ludności polskiej z decyzji o plebiscycie, doprowadziły 16 sierpnia 1919 roku do wybuchu pierwszego powstania śląskiego pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka. Rząd polski był militarnie zaangażowany w wojnę polsko-bolszewicką, dlatego nie poparł zrywu. Powstanie zostało stłumione 26 sierpnia, a wojsko niemieckie zmuszone do wycofania się z Górnego Śląska.

Na początku 1920 roku zaczęło narastać napięcie w relacjach niemiecko-polskich. Trwały przygotowania do plebiscytu mającego zdecydować o przynależności państwowej śląska. II powstanie śląskie, w przeciwieństwie do pierwszego, było zorganizowanym zrywem. Wybuchło po licznych aktach terroru ze strony niemieckiej. Wymierzone było w niemiecką dominację we władzach administracyjnych Śląska w celu zapewnienia bezpieczeństwa ludności polskojęzycznej. Walczącym udało się uzyskać dostęp do tymczasowej administracji oraz zlikwidować znienawidzoną przez Polaków niemiecką policję Sipo (czyli: 5 tys. uzbrojonych Niemców, którzy w założeniu mieli strzec porządku). Sipo zastąpiono polsko-niemiecką policją plebiscytową. Udało się spełnić cele powstania, a Polacy uzyskali znacznie lepsze warunki kampanii przed plebiscytem.

Celem III powstania pod wodzą Wojciecha Korfantego była poprawa niekorzystnego dla Polaków wyniku plebiscytu na Górnym Śląsku. Na podstawie postanowień traktatu wersalskiego, osoby urodzone na tym terenie miały podjąć decyzję, do którego państwa należeć będzie Górny Śląsk w plebiscycie w 1921 r. Prawie 60% ludności opowiedziała się za Niemcami, którym udało się sprowadzić ponad 200 tys. dawnych mieszkańców Górnego Śląska. W odpowiedzi na decyzję podjętą przez kraje ententy, wybuchł strajk generalny, który objął 97% śląskich zakładów pracy.

III powstanie śląskie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku i było największym zrywem powstańczym Ślązaków w XX w. Powstańcy opanowali prawie cały obszar plebiscytowy, a największa bitwa rozegrała się 21–27 maja w rejonie Góry Św. Anny. Na początku czerwca walczące strony oddzielono kordonem wojsk alianckich. Na podstawie porozumienia oddziały obu stron opuściły w pierwszych dniach lipca obszar plebiscytowy. W wyniku trzeciego powstania Rada Ambasadorów 20 X 1921 podjęła korzystniejszą dla Polski decyzję o podziale Górnego Śląska. W 1922 r. podpisano w Genewie konwencję w sprawie Śląska, według której obszar przyznany Polsce powiększony został do ok. ⅓ spornego terytorium. Nowy podział okazał się bardzo korzystny ze względów ekonomicznych, ponieważ Polsce przypadło 76% kopalń węgla.

W Wielkopolsce większość obywateli popierała stanowisko działaczy endeckich chcących czekać na rozstrzygnięcie kwestii polskiej w Wersalu. Przyczyną zmiany stosunku do tej kwestii był przyjazd do Poznania Ignacego Paderewskiego 26 grudnia 1918 roku. Niemcy zniszczyli polskie flagi i ostrzelali budynek hotelu, w którym zatrzymał się Paderewski, w odpowiedzi na patriotyczną manifestację Polaków. Przyczyniło się to do wybuchu walk. Polscy powstańcy pod dowództwem przysłanego przez Józefa Piłsudskiego gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego w krótkim czasie zaczęli odnosić znaczne sukcesy. Niemcy zgromadzili większe siły i przygotowywali się do wznowienia ofensywy dopiero w połowie stycznia 1919 roku. Powstańcy nie mieli szans z regularną armią, dlatego polska delegacja zgłosiła się o pomoc do marszałka Francji Ferdinanda Focha. Niemieckie ataki na polskie oddziały miały zostać uznane za złamanie zawieszenia broni z 11 listopada 1918r. Walki przerwano 16 lutego 1919, jednak o ostatecznej przynależności Wielkopolski do Polski zadecydował dopiero traktat wersalski.

Zgodnie z nim, plebiscyt miał zostać przeprowadzony nie tylko na Śląsku, ale też na Warmii, Mazurach i Powiślu. Został zorganizowany 11 lipca 1920 roku. Za przynależnością do Rzeczpospolitej głosowało tylko 3,3% mieszkańców. Na niekorzystny wynik miała wpływ ofensywa bolszewików i klęski Polaków. Oprócz proniemieckiej postawy komisji alianckich, terroru i propagowaniu wizji bliskiego upadku Polski, przyczyną takiej decyzji był niski poziom polskiej świadomości narodowej wśród mieszkańców terenów plebiscytowych. Polsce przyznano pięć wsi na Powiślu i trzy na Mazurach. Granica między Polską a Niemcami biegła odtąd wzdłuż Wisły.

Polacy marzyli o silnej i niepodległej Polsce, ale w rzeczywistości państwo było zrujnowane i borykało się z licznymi problemami. Polacy wytrwale walczyli o ukształtowanie się granic kraju, jednak czekał ich ogrom pracy, aby scalić w jeden organizm ziemie należące przez 123 lata do byłych zaborców.

 

Amelia Michalska, kl. 1C

 

Źródła:

https://dzieje.pl/aktualnosci/powstanie-wielkopolskie-jedyna-tak-duza-udana-polska-insurekcja
„Od Niepodległości do Niepodległości. Historia Polski 1918-1989” Marek Gałęzowski, Filip Musiał, Łukasz Kamiński, Adam Dziurok
„Poznać przeszłość. Wiek XX” Stanisław Roszak, Jarosław Kłaczkow