Nowy rząd
Dzięki działaniom wojennym w latach 1916-1918 państwa zaborcze zostały dotknięte poważnym kryzysem. Dzięki temu szanse Polaków na odzyskanie niepodległości wzrosły. Sprzyjała temu również ententa uważająca powstanie państwa polskiego za konieczne do utrzymania pokoju i równowagi w Europie. Dzięki działaniom takich osób jak Roman Dmowski, Wincenty Witos, Ignacy Daszyński czy Józef Piłsudski zaczęliśmy walczyć o nasz kraj. Po przybyciu Piłsudskiego do Warszawy i przekazaniu mu władzy wojskowej uznano 11 listopada 1918 roku za symboliczny dzień odzyskania niepodległości. Gdy objął władzę cywilną 14 listopada, zaczął podejmować kroki zmierzające do odbudowania II Rzeczypospolitej, poczynając od rządu tymczasowego. Miał on trwać do czasu przeprowadzenia wyborów i zwołania sejmu. Na czele rządu stanął Jędrzej Moraczewski, który przygotował wiele ciekawych reform, między innymi skrócił dzień pracy do 8 godzin, wprowadził ubezpieczenia społeczne i płacę minimalną oraz zapewnił kobietom prawo wyborcze obowiązujące dla każdego obywatela od ukończenia 21. roku życia.
Niestety, rząd Moraczewskiego nie otrzymał poparcia ze strony aliantów, dlatego tymczasowy naczelnik państwa w styczniu 1919 roku utworzył nowy rząd pod kierownictwem Ignacego Jana Paderewskiego, wybitnego polityka i muzyka znanego na arenie międzynarodowej. Nowy rząd podjął się nie lada wyzwania, odbudowując gospodarkę państwa będącego 123 lata pod zaborami trzech różnych państw. Polityka zaborców wobec Polski i różny poziom ich rozwoju sprawiły, że zachód naszego państwa był o wiele bardziej zurbanizowany niż jego wschodnia część. Gospodarka kraju była ruiną, a chaos potęgowały przemarsze uwolnionych żołnierzy niemieckich i rosyjskich, a także ludność migrująca do swoich rodzinnych miejscowości. Duże problemy pojawiły się w administracji i prawie. Trzeba było stworzyć województwa (powstało ich 16, a śląskie miało autonomię i swój sejm). Nawet śluby były inaczej organizowane, na terenach zaboru pruskiego istniały tylko cywilne, a w innych częściach kraju kościelne. Ciekawe jest to, że w zaborze austriackim obowiązywał ruch lewostronny, co było bardzo trudne do zmiany.
Konstytucja
Od 16 stycznia 1919 r. na czele rządu RP stał Ignacy Jan Paderewski, uznany przez ententę oraz polskie siły polityczne. 26 stycznia 1919 odbyły się pierwsze wybory do sejmu, a 10 dni po jego pierwszym posiedzeniu, 20 lutego 1919 r. przyjęto ustawę zwaną małą konstytucją, gdyż jej ostateczna wersja nie była jeszcze gotowa. Nad konstytucją pracowano od 1919 roku, jednak uchwalono ją dopiero 17 marca 1921 roku (od miesiąca uchwalenia nazwano ją marcową). Wzorowano ją na francuskiej ustawie zasadniczej, a najbardziej znaczący wpływ na jej kształt miały ugrupowania prawicowe stanowiące większość w parlamencie polskim. Konstytucja poszerzała zakres opieki społecznej, gwarantowała niezawisłość sądów, wolność sumienia, równouprawnienie kobiet i mężczyzn oraz nienaruszalność własności prywatnej. Gdy Józef Piłsudski przeprowadził zamach majowy i objął stanowisko ministra do spraw wojny, postanowił zmienić konstytucję, gdyż w znaczny sposób ograniczała ona kompetencje głowy państwa. Pod naciskiem jego zwolenników wprowadzono 2 sierpnia 1926 roku tzw. nowele sierpniowe umacniające pozycję prezydenta i zmniejszające uprawnienia parlamentu. Piłsudski chciał doprowadzić do sanacji, czyli uzdrowienia naszego kraju, który był w niemałym kryzysie parlamentarnym. Jego zwolennicy dążyli do zmiany ustroju w Rzeczypospolitej, jednak przez długi czas nie mieli przewagi głosów, więc postanowili zrobić to nielegalnie. Podczas obrad nad nową konstytucją opozycja opuściła salę, a pozostali posłowie uznali jej założenia za projekt konstytucji I przyjęli go przez aklamację tj. bez głosowania. Wejście w życie nowej konstytucji opóźniała opozycja, jednak i tak została ona uchwalona 23 kwietnia 1935 roku i odtąd nazywano ją konstytucją kwietniową. Wprowadziła ona system rządów prezydenckich i zatwierdziła odejście od trójpodziału władzy. Głowa państwa była wybierana na 7-letnią kadencję przez Zgromadzenie Elektorów lub w wyborach powszechnych, ale tylko spośród dwóch kandydatów. Od tej pory prezydent miał ogromną władzę, a według konstytucji odpowiadał jedynie „przed Bogiem i historią”.
Konstytucja kwietniowa
Franciszek Oleszkiewicz, kl. 1C
Źródło zdjęcia:
https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Konstytucja_kwietniowa_dokument.jpg#mw-jump-to-license
Źródło tekstu:
S. Roszak, J. Kłaczkow, Poznać przeszłość. Wiek XX”