Wigilijne obyczaje

Wigilia zawsze była, jest i będzie dniem szczególnym, podobnie jak Boże Narodzenie. Nasze domy przepełnia miła i rodzinna atmosfera, a w powietrzu unosi się zapach najsmakowitszych wypieków i tradycyjnych dań wigilijnych. To właśnie z Wigilią wiąże się najwięcej zwyczajów i swoistych rytuałów.

Do dzisiaj zachowało się zaledwie kilka, natomiast staropolskie Wigilie były przepełnione tradycją. Każdy musiał uczestniczyć w przygotowaniach wigilijnych, ponieważ gwarantowało to pomyślność. Co ciekawe, obyczaj staropolski mówił, że dań wigilijnych powinno być nieparzyście. Wierzono bowiem, że to zapewni urodzaj w nadchodzącym roku. Potrawy te musiały być przygotowane z darów ziemi: plonów pola, lasu i ogrodu. Zwyczaj, który kultywuje się dzisiaj, to wyczekiwanie na pierwszą gwiazdę. Wtedy już można złożyć sobie życzenia i przełamać opłatek wigilijny. Wypieka się białe i kolorowe opłatki, te ostatnie przeznaczone są dla zwierząt domowych.

Do zwyczajów wigilijnych należy także zaściełanie stołu obrusem, pod którym powinno znaleźć się siano. O ile liczba potraw miała być nieparzysta, to liczba zasiadających przy stole osób powinna być parzysta. Jedno miejsce przygotowywano puste dla niespodziewanego gościa lub kogoś nieobecnego. Do dzisiaj uważa się, że w Wigilię nie powinno się z nikim kłócić, ponieważ jaki będzie dzień wigilijny, takie będą kolejne dni w nowym roku.

Po wieczerzy wigilijnej w zwyczaju jest śpiewanie kolęd i obdarowywanie się prezentami gwiazdkowymi. Uczęszczanie na pasterkę także jest jednym ze zwyczajów kultywowanych przez całe rodziny. Choć wiele zwyczajów uważa się za wywodzące się z tradycji pogańskiej, na stałe zadomowiły się w naszej kulturze i wielu z nas nie wyobraża sobie bez nich Wigilii.

W każdym kraju są zupełnie inne zwyczaje i obrzędy. I tak, na przykład łamanie się opłatkiem funkcjonuje tylko w Polsce i na Litwie, a w wielu krajach nie ma mszy pasterskiej o północy. Polska jest pod tym względem krajem bardzo tradycyjnym, chociaż wiele osób zamiast spędzać święta i przygotowywać Wigilię w domu, wyjeżdża w góry lub inne miejsca. Każdy spędza ten czas na własny sposób.

Ozdoby Bożonarodzeniowe

Ozdób choinkowych jest mnóstwo, należą do nich bombki, łańcuchy, figurki, cukierki i wiele innych kolorowych rzeczy. W dawnych czasach do zdobienia używane były najpierw gałązki, później do udekorowania drzewka świątecznego służyły jabłka, orzechy i bibuła. Wykonywano także ręcznie wiele ozdób, jak łańcuchy czy aniołki. Dzisiaj wiele osób nie ma na to czasu, a w sklepach wybór jest ogromny. W zasadzie z ozdobami choinkowymi jest jak z odzieżą czy butami, w każdym sezonie coś innego jest modne.

Same bombki choinkowe mogą mieć, oprócz tradycyjnych okrągłych kształtów, postać Mikołaja, zwierząt czy aniołków. Trzeba pamiętać, że prawdziwe zielone drzewko nie przetrwa zbyt długo w naszych mieszkaniach, ponieważ jest za ciepło, szybko zacznie gubić igły. Dlatego lepiej wybrać sztuczną choinkę, którą będzie można przystrajać na święta przynajmniej przez kilka lat.

Do ozdób świątecznych należą stroiki wykonane ze świeżych gałązek jodłowych. Można je wykonać samodzielnie lub nabyć w kwiaciarni, bądź w innym sklepie. Są one prawdziwą ozdobą stołów świątecznych i wigilijnych. Do ozdobienia takiego stroika potrzebujemy oprócz gałązek dwie lub trzy kolorowe bombki i świeczkę. Dekoracje mogą być różne, zależy to oczywiście od gustu wykonawcy. Bombki choinkowe, jak się okazuje, znajdują swoje miejsce nie tylko na choinkach, można postawić je na meblach lub stole. Są to specjalnie wykonane duże bombki z kolorowymi rysunkami umieszczone na specjalnym stojaku.

W okresie Bożonarodzeniowym lubimy także ozdabiać drzwi wejściowe, zawieszając na nich stroiki, dzwoneczki, aniołki i inne kolorowe rzeczy.

Potrawy wigilijne

Wigilia to dzień poprzedzający Boże Narodzenie i jednocześnie wyczekiwanie na narodziny Jezusa. Z tym dniem związane są różne ciekawe zwyczaje i bogata tradycja kultywowana przez wiele lat przez nasze mamy i babcie. Jedną z tradycji jest 12 potraw na wigilijnym stole. Stół powinien być dopasowany wielkością do liczby członków rodziny. Nie powinno na nim zabraknąć karpia, chociaż może być także inna ryba. W sklepach można zakupić żywego karpia, ale nie każdy ma czas i umiejętności, aby zajmować się jego oprawieniem. Znacznie lepiej kupić gotową rybę w sklepie. Karp występuje w wielu daniach wigilijnych i jest w zasadzie znakiem rozpoznawczy nadchodzących świąt.

Poza tym nie może zabraknąć uszek z grzybami i barszczu. Chociaż w Wigilię od jakiegoś czasu nie obowiązuje post i można przyrządzać dania mięsne, to w wielu domach zachowanie postu jest uznawane za element tradycji.

Na każdym stole wigilijnym zestaw potraw jest zapewne inny, ale jest kilka dań, które występują zawsze. Są to między innymi: ryba, grzyby, barszcz i mak.

Nie każdy może pozwolić sobie na przygotowanie 12 potraw ze wglądu na wymagany czas potrzebny do ich sporządzenia. Poza tym często nie jesteśmy w stanie wszystkich spróbować. Jeśli chodzi o napoje, najbardziej popularny jest kompot z suszonych śliwek. Ma on specyficzny aromat, który na stałe towarzyszy potrawom wigilijnym. Oprócz karpia, zaszczytne miejsce na naszych stołach zajmuje ulubiony śledzik.

Wedle zwyczaju, potrawy powinno się przygotowywać bez dodatku tłuszczów zwierzęcych. Przykładem może być barszcz, który gotujemy bez dodatku kostki rosołowej i bulionu. Ma on bogaty smak i ładny kolor. Przygotowując jedzenie na wigilijny stół, można oczywiście korzystać z tradycyjnych, sprawdzonych przepisów, ale odrobina nowoczesności i świeżości nie zaszkodzi. Obecnie Internet jest skarbnicą wypróbowanych i opublikowanych przez internautów przepisów. Korzystanie z takich porad nieraz ułatwia i skraca czas pracy.

Prezenty gwiazdkowe

Święta Bożego Narodzenia to niesamowity czas. Są wyczekiwane przez dzieci, a także dorosłych. Poprzedza je gorączka zakupów, podczas których wybieramy prezenty dla najbliższych, które umieścimy pod choinką. Oczywiście, wedle tradycji przynosi je Mikołaj, na którego czekają przede wszystkim dzieci. To one już kilka tygodni przed świętami piszą listy do świętego z prośbą o wymarzone zabawki. Są tym bardzo przejęte.

Obdarowywanie się prezentami to zwyczaj, który ukształtował się na pamiątkę darów, jakie trzej Królowie złożyli Dzieciątku Jezus w stajence. Oczywiście, wielu z nas ma dylemat, co kupić danej osobie. W natłoku świątecznych przygotowań nie zawsze jest czas na to, żeby chodzić po sklepach i szukać idealnego podarunku dla cioci i wujka. Dlatego nieważne jest tak naprawdę, za jaką kwotę kupimy prezent, może to być drobny, elegancki upominek, najważniejsza jest atmosfera wspólnie przeżywanych, radosnych chwil.

Pomysłów na prezenty gwiazdkowe jest masa, wszystko zależy od charakteru osoby, jaką chcemy obdarować. Osoby praktyczne wolą przedmioty codziennego użytku, ułatwiające wykonywanie domowych czynności, natomiast dla osób o usposobieniu romantyka i marzyciela dobrym pomysłem będą wszelkie dodatki typu ozdobne figurki, obrazy. Jest jeszcze grupa osób, które lubią elegancję i wytworne prezenty. W tym wypadku dobrym wyborem będzie biżuteria, elegancki szal lub rękawiczki. Trzeba również zatroszczyć się o eleganckie opakowania na prezenty, to też są ozdoby świąteczne pod choinką.

Pamiętajmy o podpisywaniu prezentów, ponieważ może wyniknąć sporo zamieszania, jeśli jakiś prezent trafi w niewłaściwe ręce, może to być powodem zniesmaczenia lub oburzenia. Przy rozpakowywaniu prezentów zawsze jest sporo frajdy. Najbardziej niecierpliwe i ciekawe są dzieci, które potrafią wyszperać prezenty, zanim trafią one pod choinkę. Jednym słowem, prezenty to ogromna przyjemność, zwłaszcza gdy są trafione. Radość osoby obdarowanej potrafi zrekompensować nam trud i czas poświęcony na szukanie odpowiedniego upominku.

Msza pasterkowa

Pasterka jest jedną z najważniejszych tradycji Bożonarodzeniowych - to jedyna taka msza w roku. Pasterce towarzyszy niezwykła atmosfera, w wielu kościołach schola przygotowuje śpiewy. Wiele osób idzie tylko na pasterkę, nie idąc już na inne msze w Boże Narodzenie, ponieważ udział w niej jest równoznaczny z udziałem w normalnej liturgii. Jednak można pójść dwa razy, ponieważ podczas każdej mszy są inne czytania, jest to pewien walor, zwłaszcza że jest to ważne święto.

Wszyscy ci, którzy z różnych powodów nie mogą uczestniczyć w mszy pasterskiej, mogą ją obejrzeć za pośrednictwem telewizji lub Internetu. Co roku możemy oglądać transmisję pasterki z Watykanu, której przewodniczy papież. Msza jest odprawiana w Bazylice Świętego Piotra i zawsze uczestniczy w niej kilka tysięcy osób. Jest to szczególne wydarzenie, zwłaszcza gdy można w nim uczestniczyć na żywo. Bazylika Świętego Piotra ma specyficzny charakter, a świąteczny wystrój podczas mszy pasterskiej podkreśla niecodzienną atmosferę i radosne święto. Chociaż z homilii papieskiej nieraz płyną ostre słowa krytyki, to są one bardzo pouczające i dają wiele do myślenia, zmuszając do zadumy i zmiany postępowania na lepsze.

Uroczysta pasterka odbywa się także w Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem. W Polsce jednym z ciekawszych miejsc, gdzie odprawia się pasterkę, jest kopalnia soli w Wieliczce. Nabożeństwo odbywa się 100 metrów pod ziemią w Kaplicy Świętej Kingi.

Pozdrawiam

Anna Weitz, kl. 2B